2012-2013'te Gönüllülük Alanındaki Gelişmeler

TÜSEV gönüllülük ve STK’larda gönüllülerle çalışma konusuna ilk kez Sivil Toplum İzleme Raporu 2012’de yer alan STK’larda Gönüllülük ve Gönüllü Politikaları vaka analizinde yer vermiştir. Son bir yılda aralarında kamu kurumları ve şirketlerin de yer aldığı farklı paydaşların gönüllülük konusuna ilgisinin arttığı gözlemlenirken, gönüllülüğün yasal çerçevesinin belirlenebilmesi için tanım, mevzuat veya politika belgesi geliştirilmesi konusunda somut bir adım atılmamıştır.

Çalışmalarını Avrupa Birliği Bakanlığı’na bağlı olarak yürüten ve Gençlik Programı kapsamında Avrupa Gönüllü Hizmeti programının koordinasyonundan sorumlu olan Ulusal Ajans’ın yetkililerinden İbrahim Demirel, gönüllülük alanındaki tanım ve yasal altyapı eksikliğinin “gönüllülüğün belirli bir program dahilinde yapılamaması, görünürlüğünün olmaması, tanınırlık kazanmaması ve yeteri kadar takdir edilmemesine” neden olduğuna dikkat çekmektedir. Sosyal Girişimci Genç Liderler Akademisi kurucularından Timur Tiryaki ise, “tanım eksiklikleri, yasal boşlukların ve gönüllülüğün sadece gençlere özgü bir kavram olarak algılanmasının” bu alanda karşılaşılan başlıca zorluklar arasında olduğunu belirtmektedir.

TÜRKİYE’DE GÖNÜLLÜLÜK

• Türkiye’de gönüllülük tanımını içeren, gönüllülerin hakları ve çalışma koşullarını belirleyen bir mevzuat ya da politika belgesi bulunmuyor.
• Bakanlıklar altında farklı girişimler olmasına rağmen, Türkiye’de gönüllülük konusundan sorumlu bir kamu kurumu bulunmuyor.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün 2012 verilerine göre Türkiye’de 618 yeni vakıf, 1.007.143 gönüllüyle çalışıyor. 
• Dernekler Dairesi Başkanlığı (DDB) derneklerde gönüllü çalışanların sayısı ile ilgili verileri yayınlamıyor. Üye temelli kuruluşlar olan derneklerin DDB tarafından paylaşılan 2011 verilerine göre, 8.852. 907 üyesi bulunuyor. Üye sayısının Türkiye nüfusuna oranı ise %11,85.2,3
• Charities Aid Foundation’ın 2013 Dünya Bağışçılık Endeksi Raporu’na göre, “gönüllülük için harcanan zaman” ölçüldüğünde Türkiye 135 ülke arasında 116. sırada yer alıyor. 15-24 yaş arası gençler ise en fazla gönüllülük yapan gruplar arasında yer alıyor.

FARKLI AKTÖRLERİN GÖNÜLLÜLÜK ALANINDAKİ ÇALIŞMALARI

• Çalışan gönüllülüğü son yıllarda birçok şirketin kurumsal sosyal sorumluluk programları kapsamında teşvik ettiği bir uygulamadır. Özel Sektör Gönüllüleri Derneği (ÖSGD) üyesi olan 70 şirketin 8000’den fazla gönüllü çalışanı olduğu belirtilmektedir

• Üniversiteler tarafından uygulamaya koyulan gönüllülük programları da öğrenciler tarafından benimsenmekte ve gönüllülüğün erken yaşta başlamasını teşvik etmektedir. Çeşitli üniversiterlerde kurulan gönüllü kulüpleri, gönüllülük temelinde yürütülen Toplumsal Duyarlılık Projeleri ve üniversitelerin mezunlar derneklerinin yürüttüğü çalışmalar bu alandaki örneklerden bazılarıdır.

• 2013 yılında farklı kamu kurumları da yaptıkları çalışmalar ve etkinlikler aracılığıyla gönüllülük konusundaki tartışmalara katkı sağlamıştır. 2-3 Temmuz 2013’te İstanbul Valiliği tarafından düzenlenen Afet ve Acil Durum Önleme, Müdahale ve İyileştirme Planı (İstanbul ADMİP) bünyesinde yer alan İstanbul Güvenli Yaşam Gönüllülük Sistemi için yürütülen çalıştay bu örnekler arasında yer almaktadır.

• Çevirimiçi teknolojiler ve platformlar da son yıllarda gönüllülükle ilgili yeni araçlar sunmaktadır. Türkiye’de yapılan gönüllü çalışmaları haritalandırmayı amaçlayan Ben1gönüllüyüm.com, gönüllülerle STK’ları buluşturan bir platform olan C@rma ve bireylerin online imza kampanyaları üzerinden savunuculuk faaliyetlerine destek vermesini sağlayan Change.org bu örnekler arasında yer almaktadır.


Bu araştırmayla ilgili daha detaylı bilgilere aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

http://www.tusev.org.tr/usrfiles/images/GonullulukVakaAnalizi.23.07.14.pdf